Nhiều tin đồn trên mạng cho rằng sữa bò gây dị ứng, còn sữa dê thì không. Sự thật thế nào?
Vũ Thế Thành
Thực phẩm có protein là có thể gây dị ứng
Dị ứng (allergy) xảy ra khi cơ thể không chấp nhận một loại protein nào đó xâm nhập vào cơ thể do ăn uống, hít thở… (xem bài “Dị ứng là mắc phải lời nguyền”)
Sữa bò và sữa dê đều có protein, nên cả hai đều có thể gây dị ứng, nếu cơ thể không ưa loại protein nào đó trong sữa. Vì sao cơ thể không ưa, khoa học chưa giải thích được.
Sữa dê cũng có thể gây dị ứng
Trong sữa bò, kể cả sữa mẹ, sữa dê, trâu, bò cừu…. đều có hai nhóm protein là casein và whey. Gọi là nhóm vì có nhiều loại protein khác nhau trong mỗi nhóm.
Các protein của hai nhóm casein và whey đều có thể gây dị ứng, nhưng nhóm casein «sinh chuyện» nhiều hơn.
Trong nhóm casein có những loại protein thường gây dị ứng là alfa- s1, alfa- s2, beta và kappa casein, trong đó alfa-s1 bị hệ miễn dịch của nhiều người không ưa nhất.
Sữa bò, sữa dê đều có những loại casein trên, nhưng trong sữa bò có nhiều alfa-s1 casein hơn sữa dê, nên sữa bò dễ gây dị ứng sữa dê.
Nói như thế, không có nghĩa là sữa dê không hoặc ít gây dị ứng như quảng cáo. Một khảo sát cho biết, 90% trẻ em dị ứng với sữa bò vẫn bị dị ứng với sữa dê (1).
Ngược lại, cũng có những người bị dị ứng với sữa dê, sữa cừu, nhưng lại không dị ứng với sữa bò (2).
Em bé không dị ứng sữa mẹ
Một điều rất lạ là tụi bê bi không bao giờ dị ứng với sữa mẹ cả, nhưng với sữa bò, dê, cừu, ngựa,..thì đều có thể. Khoảng trên 2% trẻ em dưới 12 tháng tuổi dị ứng với sữa bò, nhưng thường thì khi lớn, trẻ em sẽ hết dị ứng sữa.
Chỉ khoảng 0,1-0,3% người lớn bị dị ứng sữa bò, trong đó 80% là nữ, nhưng ở trẻ em, thì bé trai lại bị nhiều hơn.
Nếu dị ứng sữa, cần lưu ý nhãn sản phẩm
Hội chứng dị ứng sữa rất đa dạng, tùy cơ địa mỗi người, nhưng thường là nổi mề đay, ngứa ngáy, nôn mửa thở khò khè,… và xảy ra ngay sau khi uống sữa.
Tuy nhiên cũng có triệu chứng xảy ra chậm hơn, khoảng vài giờ sau khi uống sữa như đau quặn bụng, tiêu chảy, ho, chảy nước mũi,…
Trường hợp nặng hơn có thể bị sốc phản vệ, hẹp đường thở, và có nguy cơ tử vong.
Trẻ em bị dị ứng sữa, nên đi bệnh viện để được test và được hướng dẫn cụ thể về dinh dưỡng và phòng bệnh, hơn là nghe những lời quảng cáo, rỉ tai lung tung trên mạng.
Dù số người lớn bị dị ứng sữa rất ít, nhưng một khi đã bị thì lại rất nhạy với dị ứng, dù chỉ ăn rất ít (3). Do đó không chỉ kiêng sữa, mà phải kiêng cả những sản phẩm làm từ sữa, như phó mát, bánh sữa,…
Ở nước ngoài, thực phẩm chế biến có dùng đến sữa, sữa bò, sữa dê, sữa cừu,…sữa gì cũng đều phải ghi nhãn cảnh báo để người bị dị ứng sữa biết đường mà tránh.
Vũ Thế Thành (trích bộ attp, tập I, Thịt-Cá-Trứng-Sữa. Cũng nên chừng mực, sắp xuất bản)
—
(1) Allergenicity of goat’s milk in children with cow’s milk allergy – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=10359905
(2) Allergy to goat and sheep milk without allergy to cow’s milk – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=17002714
(3) Cow’s milk allergy in adults is rare but severe: both casein and whey proteins are involved. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18384430
Sài gòn thập cẩm 